Metoda Tomatisa

METODA ALFREDA TOMATISA

Alfred Tomatis (1920 – 2001) był francuskim uczonym, który zajmował się anatomią i fizjologią układu słuchowego. Jego badania doprowadziły do stworzenia pierwszego elektronicznego ucha, które umożliwiało trening słuchowy, a działa ono na zasadzie modyfikacji sposobu słyszenia. Pewne pasma częstotliwości są wzmacnianie poprzez filtrowanie dźwięku, naukę słuchania i kontrolowania własnego głosu prawym uchem, jak również ćwiczenie mięśni ucha środkowego poprzez zastosowanie odpowiednio dobranych tonów.

Terapia Tomatisa polega na mikrogimnastyce mięśni ucha - pracy mięśni: strzemiączkowego, młoteczka, komórek rzęskowatych zewnętrznych i wewnętrznych Ucho ludzkie odpowiada za dostarczenie do mózgu 80% wszystkich bodźców, przez co pełni kluczową rolę w naszym życiu i funkcjonowaniu. Stosując odpowiednią stymulację możemy wpływać na: korę przedczołową, przedsionek, móżdżek, jądro migdałowate, układ limbiczny i korę mózgową.

Stymulacja słuchowa odbywa się droga kostną i powietrzną, przy wykorzystaniu odpowiedniej aparatury (ucho elektroniczne lub Solisten tzw. małe ucho elektroniczne + słuchawki z wbudowanym wibratorem kostnym). Przed rozpoczęciem terapii wykonywany jest test kwalifikacyjny – test uwagi i lateralizacji słuchowej oraz dodatkowe testy m.in. test rozdzielnousznego słyszenia (słowa). Jeśli pacjentem jest dziecko, dodatkowo przeprowadzany jest wywiad o rozwoju dziecka do 1 roku życia oraz przebytych przez niego chorobach w wieku późniejszym.

Pacjent słucha codziennie przez 2 godziny, specjalnie wyselekcjonowanej muzyki zawierającej dźwięki z odpowiednimi częstotliwościami (potocznie mówiąc: tymi, których mu brakuje), muzykę podaje się odpowiednio z wyprzedzeniem lub opóźnieniem przez kanał kostny lub powietrzny. W oparciu o wyniki testu kwalifikacyjnego dobiera się indywidualny program terapii. Sama terapia odbywa się w kilku etapach, a ich ilość jest uzależniona od potrzeb pacjenta, dlatego trudno określić z ilu części będzie się składać. Aby osiągnąć trwały efekt należy odbyć minimum 3 etapy treningu. I etap wdraża ucho do właściwej pracy i trwa 30 godzin, to tzw. etap bierny/podstawowy. Sesje odbywają się co najmniej 5 razy w tygodniu w dwugodzinnych cyklach. Kolejny etap ma miejsce po 4 - 8 tygodniowej przerwie, przed jego rozpoczęciem dokonuje się ponownej diagnozy, na podstawie, której dobiera się kolejny indywidualny program. Kolejny etap rozpoczyna się również po upływie 4 - 8 tygodni od etapu II i także przed jego rozpoczęciem dokonuje się powtórnej diagnozy i doboru indywidualnego programu. Długość II i III etap uzależniona jest od indywidualnych potrzeb pacjenta i może trwać od 15-30 godzin.

Obszary skuteczności. Metoda Tomatisa może wpływać na poprawę wielu obszarów dotyczących:

słuchowego przetwarzania
uwagi, koncentracji, pamięci
psychomotoryki
ekspresji i wyrazistości języka
stresu i niepokoju
umiejętności uczenia się
interakcji społecznych
pewność siebie i poczucie własnej wartości, kreatywności, inteligencji emocjonalnej

Po zastosowaniu terapii Tomatisa dorośli i dzieci z ADHD, dysleksją, autyzmem, opóźnieniem rozwoju, trudnościami w komunikacji, trudnościami w uczeniu się osiągnęły znaczne postępy. Mają więcej energii, są bardziej kreatywne, lepiej radzą sobie w sytuacjach trudnych, są mniej podatne na stres. Znacznie poprawiała się u nich umiejętność logicznego myślenia.

Zaburzenia mowy i komunikacji (m. in. afazja, dysfazja, opóźniony rozwój mowy, zaburzenia płynności mowy i inne).

Choć termin "problemy komunikacyjne" jest niewątpliwie bardzo ogólny, a trudności w komunikacji mogą mieć bardzo różnorodne przyczyny, faktem pozostaje, że znaczna część tych trudności jest zakorzeniona w zakłóceniach funkcji słuchania. Tomatis udowodnił, że trudności te mogą być zidentyfikowane i ocenione bezpośrednio poprzez ocenę stopnia ogólnych zakłóceń funkcji słuchania. W rzeczywistości, ta funkcja jest definiowana jako szczególna kombinacja zestawu mechanizmów, z których każdy odpowiada za konkretny wymiar słuchania. Każdy z tych wymiarów definiowany jest przez wskaźnik, który jest wymierny i odzwierciedla przebieg procesu mu odpowiadającego. Wszystkie te pomiary działania różnych mechanizmów wchodzą w skład funkcji słuchania. To połączenie, które można uznać za profil eksploatacji specyficznej dla każdej jednostki nazywa się "testem słuchania”.
Tak więc, w zależności wyniku "testu słuchania", trudności w komunikacji mogą przybierać bardzo różne formy. Na przykład, mogą manifestować się poprzez nieumiejętność postrzegania i odbierania dźwięków, które nas otaczają, odbierania ich jako agresywnych w stosunku do nas: piszczenie samochodu, trzaskanie drzwiami, wysoki poziom hałasu w restauracji, ale również niektórych głosów np. kolegi z pracy, rodzica, przyjaciela ...
Metoda ta daje także pozytywne efekty w terapii zaburzeń mowy o podłożu słuchowym np. niektóre typy afazji, dysfazji, opóźniony rozwój mowy itp.

Specyficzne trudności w uczeniu (m.in.: dysleksja, dysgrafia, dyskalkulia i inne)

Dysleksja jest jednym z wielu różnych rodzajów trudności w uczeniu się. Jest specyficznym zaburzeniem o podłożu językowym, uwarunkowanym konstytucjonalnie. Charakteryzuje się trudnościami w dekodowaniu pojedynczych słów, co najczęściej odzwierciedla niewystarczające zdolności przetwarzania fonologicznego. Trudności w dekodowaniu pojedynczych słów są zazwyczaj niewspółmierne do wieku oraz innych zdolności poznawczych i umiejętności szkolnych. Trudności te nie są wynikiem ogólnego zaburzenia rozwoju ani zaburzeń sensorycznych. Dla Tomatisa, dysleksja, to nie tylko zaburzenia czytania. Dysleksja to zespół, czyli zestaw objawów klinicznych należących do tej samej jednostki chorobowej.
Rzeczywiście powszechnie wiadomo, że dzieci z dysleksją bardzo często cierpią z powodu zaburzeń języka u i dysortografii, ale również, w różnym stopniu, z całego zestawu zaburzeń ruchowych: zaburzeń równowagi i koordynacji, dyspraksji, dysgrafii, jak również trudności z organizacją czasową.
Ponadto współwystępują zaburzenia dotyczące obliczania i zdolności rozumowania arytmetycznego i przestrzennego. Takie szczególne podejście musi być bezpośrednio związane z terapią Tomatisa. Specyficzna koncepcja funkcjonowania ucha wskazuje na ścisłe powiązania istniejące między przedsionkiem i ślimakiem. Dysortografia to zaburzenie języka pisanego, który jest częścią zespołu dysleksji. Charakteryzuje się poważnymi błędami w trakcie pisania takimi jak pomijanie, inwersja liter i sylab, błędy koniugacji itp. Są to błędy z okresu nauki czytania i pisania u dzieci.

Dyskalkulia to trudności z matematyką, które bardzo przeszkadzają w nauce szkolnej, chociaż nie ma niedoborów intelektualnych ani zmysłowych. Jest to specyficzna trudność w uczeniu się i tak jak dysleksja może występować w różnym stopniu. Często dzieci cierpiące na dyskalkulię cierpią także na dyspraksję.

Autyzm, zespół Aspergera, zaburzenia integracji sensorycznej

Autyzm jest wszechobecnym zaburzeniem rozwoju (PDD). PDD są poważne i na początku rozwoju choroby, charakteryzują się opóźnieniami i zmianami w rozwoju interakcji społecznych, komunikacji i zdolności poznawcze. Zespół Aspergera, jak każda forma autyzmu, jest powszechnym zaburzeniem rozwoju (PDD). Jednak w przeciwieństwie do autystycznego dziecka, dziecko cierpiące na ten zespół nie ma anomalii przyswajania języka. Metoda Tomatisa pomimo, że nie powstała jako terapia autyzmu, sprawdziła się również w tej dziedzinie. W przypadku ok. 60% dzieci autystycznych, poddanych terapii tą metodą - uzyskano pozytywne rezultaty. I choć trening słuchowy nie leczy autyzmu, jednakże w połączeniu z innymi terapiami może w pozytywny sposób wpłynąć na jakość życia dziecka. Celem treningu słuchowego jest rozwinięcie lub odbudowanie komunikacji, w przypadku, kiedy została ona utracona albo osłabiona. Doktor Tomatis wykazał, że szczególnie w takiej sytuacji, ucho i jego różne funkcje odgrywają niezwykle istotną rolę. Przedsionek, będący częścią ucha środkowego - kontroluje równowagę, koordynację oraz napięcie mięśniowe. Pod jego nadzorem znajdują się wszystkie mięśnie ciała, łącznie z mięśniami gałki ocznej.
Bardzo duże znaczenie ma praca z głosem matki: dziecko zostaje ponownie zanurzone w dźwiękach środowiska macicy, aby spróbować wywołać u niego chęć do komunikowania się.
Przekazując głos matki z silnym udziałem przewodnictwa kostnego, chodzi o to, aby obudzić w dziecku świadomość pierwotnej i nierozerwalnej więź zakorzenionej w nim.
Ciekawa jest obserwacja silnego wpływu głosu matki: bardzo często, dziecko staje się natychmiast spokojne podczas słuchania go i daje wrażenie, że on lub ona pamięta ten głos i zna go.
W praktyce, celem jest nawiązanie kontaktu z dzieckiem, stymulując go do bardzo konkretnych prac w przewodnictwie kostnym. Praca ta przyczyni się do bardziej przejrzystego określenia schematu ciała, ponieważ postrzeganie struktury kości generuje świadomość jedności ogólnej struktury ciała.
Gdy ucho jest prawidłowo regulowane przez przewodnictwo kostne, nie będzie dodatkowych napadów złości, często obserwowane w słuchowych nadwrażliwościach. Wreszcie, to multi-zmysłowe podejście będzie tym bardziej skuteczne, ponieważ stymulacja słuchowa generuje silny wzrost zasobów energetycznych, a tym samym łagodzi narastający niepokój, na który dziecko z autyzmem cierpi. W różny sposób rozwija się mowa. U dzieci, które nie mówiły, wzrasta gotowość do wydawania dźwięków, np. wzmaga się wokalizacja, mogąca rozwinąć się w coś w rodzaju bełkotania. Natomiast u dzieci, które posiadały umiejętność mówienia, zauważa się poprawę w klarowności przekazu, tendencje do budowania dłuższych zdań i doboru odpowiedniejszych słów. Poprawia się także rozumienie mowy. Wydłuża się czas koncentracji, uwagi na proponowanych zadaniach.

Dyspraksja, zaburzenia psychomotoryczne

Dyspraksja to patologiczna organizacja i automatyzacja ruchu: wiązanie buta, jedzenie sztućcami, jazda na rowerze, poprawne pisanie. Dziecko z dyspraksją jest powolne i niezgrabne, przewraca się lub stale potrzebuje pomocy we wszystkich przez niego wykonywanych czynnościach np.: w ubieraniu się, w organizacji czynności takiej jak odrabianie lekcji.
Jest to więc dziecko, które nie jest w stanie zapamiętać rutynowych ruchów, a co za tym idzie odnaleźć się w trudnej sytuacji w obliczu codziennych banalnych gestów. Do wykonywania tych działań musi mniej lub bardziej mobilizować swoją uwagę, co pociąga za sobą wysoki stopień męczliwości. Najbardziej oczywistym zaburzeniem, które zawsze współwystępuje z tym zaburzeniem jest dysgrafia: silny wpływ na realizację działań pisania (kaligrafia), często powoduje nieczytelność pisma lub co najmniej trudności w jego rozszyfrowaniu. Ponadto w większości przypadków dyspraksji towarzyszą zaburzenia wzrokowo-przestrzenne: niezgrabność gestów związana jest z trudną organizacją wzrokową i przestrzenną. Dziecko napotyka wiele trudności np.: w numeracji zestawu elementów bez popełnienia błędu, przeskakiwaniu słów lub linii podczas czytania, ma trudności w usytuowaniu poszczególnych elementów schematu lub figur geometrycznych w stosunku do siebie, problem z identyfikacją prawo i lewo. Te zaburzenia organizacji przestrzennej i wzroku leżą u podstaw dyskalkulii, podczas gdy logiczne rozumowanie jest zachowane. Metoda Tomatisa powiązana z pracą terapeuty SI lub terapeuty zajęciowego, może znacznie zmniejszyć objawy na które cierpi dziecko z dyspraksją poprzez aktywację układów, które oddziaływają na przedsionek i pracę móżdżku.

Zaburzenia głosu (m.in. chrypki, napięcia strun głosowych, zaburzenia natężenia, intonacji i barwy głosu itp. – wskazania dla wszystkich osób pracujących zawodowo głosem)

Pierwsze podstawowe odkrycie Tomatisa, zwane "pierwszym prawem Tomatisa" można sformułować następująco: głos zawiera tylko to, co ucho słyszy, lub mówiąc inaczej "krtań odtwarza tylko to, co ucho jest w stanie usłyszeć”.
Dla Tomatisa, jakość emisji głosu wymaga nie tylko dobrego słuchania akustycznych wiadomości pochodzących z zewnątrz, ale także i przede wszystkim dobrego poczucia słuchania, to znaczy zdolność do posługiwania się własnym głosem, do analizy źródła dźwięku i kontroli pod względem dokładności, intensywności i jakości. Dlatego samo-słuchanie jest możliwe pod warunkiem, że odbierana wibracja dźwiękowa jest prawidłowo regulowana przez przewodnictwo kostne, transmisję dźwięku przez wszystkie kości w ciele, a w szczególności kości czaszki.
Odbieranie przez przewodnictwo kostne zależy od harmonijnego funkcjonowania dwóch mięśni znajdujących się w uchu środkowym, którego zadaniem jest kontrola i odbieranie wszystkich drgań przenoszonych do ucha wewnętrznego. Celem audio vocal re-edukacji jest wdrażanie mechanizmu jakości samokontroli dzięki zastosowaniu odpowiedniej aparatury elektronicznej - ucha elektronicznego lub aparatów przenośnych Solisten tzw. małego ucha elektronicznego.W zależności od problemów z głosem, działanie tej procedury mogą skupić się na:
• braku lub utracie pragnienia do śpiewania
• trudnościach z mówieniem lub śpiewaniem
• braku płynności słownej
• braku dokładności i precyzji
• braku równowagi barwy, dając głos, który jest np. za niski, monotonny, wysoki lub zbyt nosowy
• braku ekspresji w głosie, z powodu braku modulacji lub intonacji
• utracie kontroli nad intensywnością, w wyniku czego głos jest zbyt słaby lub zbyt głośny

Stres, ciąża

Stres (ze względu na efekt w postaci zmniejszenia napięcia, lęku i wzrost kreatywności jest stosowana jako wspomaganie walki ze stresem. Istnieje bardzo wiele czynników, które generują stres: mogą pochodzić ze środowiska (hałas, ciepło, zimno, wirusy itp.) lub być związane z rodziną, środowiskiem zawodowym lub społecznym.
Czynniki te powodują w układzie nerwowym i hormonalnym reakcje, które umożliwiają organizmowi obronę przed źródłem agresji. Objawy: wzrost ciśnienia krwi, przyspieszenie bicia serca i oddechu, wzrost poziomu cukru we krwi, czujności i napięcia mięśni. Jednakże, jeśli stany te utrzymują się lub powtarzają zbyt często, interreakcje obrony stają się opóźnione/przewlekłe i powodują choroby lub zaburzenia psychosomatyczne, co skutkuje zmianami w organizmie takimi jak: zmęczenie, lęk, problemy z sercem, wysokie ciśnienie krwi, problemy z trawieniem, napięcia mięśni, a nawet obniżenie układu odpornościowego.
W odniesieniu do drugiej opcji – radzenia sobie ze stresem - metoda Tomatisa przynosi korzyści. Sesje terapii metodą Tomatisa umożliwiają nabycie odpowiedniej kontroli nad reakcjami, które powodują stres, pomimo powtarzających się czynników stresogennych.
Rzeczywiście, terapia metodą Tomatisa wywołuje szczegółowy/specyficzny trening słuchowy, który wywiera trwały wpływ na regulację i harmonizację systemu nerwowego, oddziałując zarówno na wszystkie fizyczne napięcia, ale także na źródło energii. Dzięki treningowi jest możliwe opracowanie strategii kontroli emocjonalnej i poznawczej, które mogą być uruchamiane w razie potrzeby, w celu radzenia sobie bardziej spokojnie w każdej potencjalnie trudnej sytuacji.

Ciąża

Od 1980 roku, zostało zrobione wiele badań w celu udowodnienia istnienia bardzo intensywnego życia psychicznego i zmysłowego u płodu. Od lat 50, Tomatis twierdził, że głos matki był odbierany przez płód i że stanowił dla niego rodzaj pierwotnej emocjonalno-akustycznej substancji, która była kapitałem do jego rozwój, zarówno fizycznego jak i psychicznego. Ponadto dla Tomatisa, płód słysząc jej głos uczył się podstawowych struktur ojczystego języka, to znaczy rytmów i intonacji.
Powszechnie uznaje się, że gdy matka spodziewa się dziecka, będzie transmitować cały zakres jej stanów afektywnych i emocjonalny dziecku, zarówno pozytywnych jak i negatywnych.
Dlatego ważne jest, żeby w tym okresie, który jest wyjątkowy pod względem komunikacji, zapewnić przyszłej matce jak najlepsze warunki pod względem relaksu i spokoju.
Sesja z elektronicznym uchem Profesora Tomatisa, Solisten pozwoli jej uwolnić się od niepokoju i stresu, które mogą zaatakować ją, ze względu na trudne warunki zewnętrzne lub ze strachu przed bólem związanym z porodem.
Jednak we wszystkich przypadkach bardzo ważne jest, aby kobieta w ciąży mogła się zrelaksować (wyeliminowanie niepokoju i stresu), nie tylko dla siebie ale także dla jej dziecka. W rzeczywistości, im kobieta więcej ma niepokojów i napięć, tym gorzej czuje się fizycznie, a jednocześnie przekazuje te negatywne stany emocjonalne dziecku. Oprócz walki z lękiem i zapobieganiu bólu, sesje będą więc relaksacją i wzmocnieniem w tym samym czasie.
Będą również uczyć swobodnego oddychania i zapobiegać złej postawie fizycznej, pomagając w ten sposób przyszłej matce przyjąć najbardziej odpowiednią postawę w stosunku do jej kondycji. Będą one miały także korzystne działanie na regulację snu, a także będą zapobiegały spadkowi energii, który występuje często po urodzeniu. I wreszcie, będą one przyczyniały się do rozwoju dziecka, jego umiejętności komunikacji, umiejętności, które dla Tomatisa, pochodzą z tego akustycznego związku głosku matki z pierwszym doświadczeniem ukształtowanym u płodu będącym we wnętrzu macicy.

Wykorzystywana w treningu muzyka Mozarta i chorały gregoriańskie działają uspokajająco. Dźwięki zawarte w chorałach gregoriańskich, wykorzystane w treningu, mają rytm zbliżony do naturalnego rytmu oddechowego człowieka. Odprężają i uczą prawidłowego oddychania. Istnieje również duże pokrewieństwo rytmów spotykanych w muzyce Mozarta z biciem serca płodu w łonie matki.